ՀՄԱՅԻՉ ԽՈՐԵՆ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ

 

«Ես բեմում կռիվ եմ տալիս, բեմից դուրս կռիվ եմ տալիս: Կռիվ պետք է տալ, բայց առյուծի պես: Գիտե՞ս, առյուծին չեն սիրում ոչ թե նրա համար, որ կենդանիների արքան է, այլ որովհետև չի մլավում…»:

Ապրիլի 1-ին ծնվել է խորհրդահայ կինոյի և թատրոնի ճանաչված դերասան Խորեն Աբրահամյանը: Թաղամասը, ուր ծնվել ու մեծացել էր Խորեն Աբրահամյանը, բոլորին հայտնի «Ազիզբեկովի հրապարակն» էր, այժմ՝ Սախարովի անվան: Մայրաքաղաքի կենտրոնում գտնվող, իր ուրույն նկարագրով, մարդկային ուշագրավ բնավորություններով աչքի ընկնող, «էրգրից» ու Հայաստանի տարբեր բնակավայրերից եկած մարդկանց կենցաղի ու սովորությունների խայտաբղետ ներթափանցումներով առանձնացող այս տարածքը մերձ էր «Մոսկվա» կինոթատրոնին, հեռու չէր «Կոմայգուց», որոնք իրենց դրոշմն էին դնում հատկապես դեռահասների նկարագրերի ու բնավորությունների վրա՝ նրանց մշտապես պահելով մայրաքաղաքում կատարվող իրադարձությունների կիզակենտրոնում:Դերասանը հաճույքով էր պատմում, որ իրենց բակն ապրում էր համերաշխ ընտանիքի պես’ տարբեր կենցաղի մարդկանց միավորելով-համախմբելով:Միջավայրը չէր կարող իր ազդեցությունները չթողնել Խորեն Աբրահամյանի վրա, ուստի դեռ պատանությունից նա ներկայացնում էր յուրատեսակ ծայրահեղությունները՝  կյանքային, ակտիվ, երբեմն կռվազան էությանը համադրելով բարձր ինտելեկտուալիզմը:

— Նրա կյանքի ակունքներում, կամ ինչպես ընդունված է ասել, նրա օրոցքի մոտ, կանգնած չեն եղել մտքի տիրակալներ և որոտաձայն մարգարեներ: Մայրը՝ տիկին Գոհարը, հեռավոր ընդհանրություններ ուներ արվեստի հետ, ավագ քույրը ուսումնասիրում էր օտար լեզուներ: Հոր վաղաժամ մահը, պատերազմական տարիների դժվարին մանկությունը և բռնցքամարտիկի ու վոլեյբոլիստի պատանեկությունը…անհետևանք չանցան ապագա դերասանի համար: Անհավանական իրադարձությունների մեջ էր ընկնում, պատահում էր նաև, որ կռվում էր, բայց որպես օրենք նա միշտ հաղթող էր: Սա մանրուք չէ կենսագրության մեջ: Սա դիրքորոշում է, սա սկզբունք է,- գրել է կինոբեմադրիչ Ներսես Հովհաննիսյանը:Պատանության տարիներին Խորեն Աբրահամյանը թատրոնով հրապուրված չէր, չնայած երբեմն-երբեմն ընկերների հետ գնում էր Սունդուկյանի անվան թատրոն: Նրա ու ընկերների սիրած վայրը «Մոսկվա» կինոթատրոնն էր, որի էկրանին հայտնվող ֆիլմերը նայում էին մի քանի անգամ: Անգիր գիտեր համաշխարհային կինոյի բոլոր մեծերին, որոնց մասնակցությամբ ֆիմերը ցուցադրվում էին Հայաստանում: Պաշտում էր Չապլինին, ում մասին միշտ խոսում էր մեծագույն զարմանքով և հիացմունքով: Արտասահմանյան մարտաֆիլմերը նրան մղում էին դեպի ուժի արվեստը՝  սպորտը: Դպրոցական տարիներին Խորեն Աբրահամյանը միանգամից զբաղվում է երկու մարզաձևով՝ վոլեյբոլ և բռնցքամարտ: Եվ ավարտելով միջնակարգ դպրոցը, արդեն որոշել էր կյանքի ճանապարհը. պիտի մարզիկ դառնար: Սակայն անսպասելիորեն Աբրահամյանն անհաջողության է մատնվում Ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտի ընդունելության քննությունների ժամանակ և ընկերների հորդորով ու նաև «մարզական հետաքրքրությամբ»’ դիմում Թատերական ինստիտուտի դերասանական բաժին: Դերասանը հետագայում պատմում էր, որ իր ցանկությունն էր ընդամենը մեկ տարի այստեղ սովորելուց հետո’ նորից դիմել Ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտ: Շատերի և իր համար անսպասելի’ թատերականում ընդունելության քննությունները հանձնեց գերազանց: Բարձր հասակը, գեղեցիկ ու արտահայտիչ դեմքը, մեծ աչքերը, հաճելի բարիտոնը այն նախադրյալներն էին, որոնք էլ հրապուրեցին քննական հանձնաժողովի անդամներին: Իսկ հանձնաժողովը գլխավորում էր խստապահանջ Արմեն Գուլակյանը, ով երբեք ուսանող չէր ընտրում միայն «արտաքին նշաններով»: Ընդունվելով Արմեն Գուլակյանի դասարան՝ Խորեն Աբրահամյանն իսկապես երջանիկ էր: Արմեն Գուլակյանը տարբերվում էր թատերական ինստիտուտի բոլոր մանկավարժներից իր սեփական դպրոցով, ուսուցման յուրօրինակ և արդյունավոր մեթոդաբանությամբ: Նա կարողացել էր հետաքրքիր ընտրություն կատարել ուսանողների շրջանում, իր արվեստանոց բերել մարդկանց, որոնցից շատերն հետագայում ընդգծված անհատականություններ դարձան. Վլադիմիր Աբաջյան, Նինել Դալլաքյան, Արմեն Խոստիկյան, ուրիշներ: 1950-1951 թթ. ուսումնական տարվա դիպլոմային աշխատանքներն առանձնացան իրենց հասուն, ինքնատիպ ու հետաքրքիր դերասանական կատարումներով, թարմություն պարունակող մեկնաբանություններով: Արմեն Գուլակյանն ընտրել էր Գ. Սունդուկյանի «Քանդած օջախ», Վ. Շեքսպիրի «Վերոնայի երկու ազնվականներ» և Ա. Աֆինոգենովի «Մաշենկա» պիեսները: Երեք բեմադրությունում էլ Խորեն Աբրահամյանը ստացել էր այնպիսի դերեր, որոնք լիուլի հնարավորություն էին տալիս նրան բացահայտելու իր դերասանական հմտությունները, ի ցույց դնելու ուսումնառության ընթացքում կուտակածը: Եվ այդ բոլոր դերակատարումների համար էլ Աբրահամյանը «գերազանց» գնահատական ստացավ’ պատահական ընտրությունը դարձնելով ճակատագրական: Ուշագրավ է, որ արդեն առաջին կուրսի ավարտին Աբրահամյանը փոխել էր իր մտադրությունը ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտ տեղափոխվելու. նրան իրապես հրապուրել էր թատերական աշխարհը: Գուլակյանը հիմնովին փոխել էր նրա մտադրությունները’ ապացուցելով, որ ճշմարիտ ընտրությունն արդեն կատարված էր:
Լևոն ՄՈՒԹԱՖՅԱՆ

Առաջադրանքներ՝

1. Ովքե՞ր էին Խորեն Աբրահամյանի մանկության ընկերները:

Այդ բակում էին ապրում Գավառի թատրոնից եկած Վաղինակ և Անահիտ Դովլաթյանները, որոնց որդիներից մեկի՝ Ֆրունզե Դովլաթյանի հետ մանկությունից ընկերություն էր անում Խորեն Աբրահամյանը: Այստեղ էր ապրում իր համեստ նկարագրով, փոքր-ինչ արտառոց արտաքինով Հարություն Բաբաջանյանը, որի որդին՝  Առնոն, չնայած փոքր-ինչ մեծ լինելով բակի տղաներից, նրանց հետ ընկերություն էր անում: Այստեղ էր նաև Գաբրիելյանների ընտանիքը, որի ավագ որդին՝  Էմիլը նույնպես Խորեն Աբրահամյանի և մյուսների մանկության ընկերն էր:

2.Ո՞ւմ էր պաշտում մեծ դերասանը. փոքրիկ տեղեկություն նրա մասին:

Պաշտում էր Չապլինին, ում մասին միշտ խոսում էր մեծագույն զարմանքով և հիացմունքով:

3.Կարմիրով նշիր դերասանին նկարագրող արտահայտությունները:

Դեռ պատանությունից նա ներկայացնում էր յուրատեսակ ծայրահեղությունները՝  կյանքային, ակտիվ, երբեմն կռվազան էությանը համադրելով բարձր ինտելեկտուալիզմը:

— Նրա կյանքի ակունքներում, կամ ինչպես ընդունված է ասել, նրա օրոցքի մոտ, կանգնած չեն եղել մտքի տիրակալներ և որոտաձայն մարգարեներ: Մայրը՝ տիկին Գոհարը, հեռավոր ընդհանրություններ ուներ արվեստի հետ, ավագ քույրը ուսումնասիրում էր օտար լեզուներ: Հոր վաղաժամ մահը, պատերազմական տարիների դժվարին մանկությունը և բռնցքամարտիկի ու վոլեյբոլիստի պատանեկությունը…անհետևանք չանցան ապագա դերասանի համար: Անհավանական իրադարձությունների մեջ էր ընկնում, պատահում էր նաև, որ կռվում էր, բայց որպես օրենք նա միշտ հաղթող էր: Սա մանրուք չէ կենսագրության մեջ: Սա դիրքորոշում է, սա սկզբունք է,- գրել է կինոբեմադրիչ Ներսես Հովհաննիսյանը: Դպրոցական տարիներին Խորեն Աբրահամյանը միանգամից զբաղվում է երկու մարզաձևով՝ վոլեյբոլ և բռնցքամարտ: Եվ ավարտելով միջնակարգ դպրոցը, արդեն որոշել էր կյանքի ճանապարհը. պիտի մարզիկ դառնար: Սակայն անսպասելիորեն Աբրահամյանն անհաջողության է մատնվում Ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտի ընդունելության քննությունների ժամանակ և ընկերների հորդորով ու նաև «մարզական հետաքրքրությամբ»’ դիմում Թատերական ինստիտուտի դերասանական բաժին: Բարձր հասակը, գեղեցիկ ու արտահայտիչ դեմքը, մեծ աչքերը, հաճելի բարիտոնը այն նախադրյալներն էին, որոնք էլ հրապուրեցին քննական հանձնաժողովի անդամներին: Իսկ հանձնաժողովը գլխավորում էր խստապահանջ Արմեն Գուլակյանը, ով երբեք ուսանող չէր ընտրում միայն «արտաքին նշաններով»:

5.Ինչպե՞ս ընդունվեց Խորեն Աբրահամյանը թատերական ինստիտուտ:

Աբրահամյանն անհաջողության է մատնվում Ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտի ընդունելության քննությունների ժամանակ և ընկերների հորդորով ու նաև «մարզական հետաքրքրությամբ»’ դիմում Թատերական ինստիտուտի դերասանական բաժին: Դերասանը հետագայում պատմում էր, որ իր ցանկությունն էր ընդամենը մեկ տարի այստեղ սովորելուց հետո’ նորից դիմել Ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտ:

6.Ո՞ պիեսներում խաղաց Խորեն Աբրահամյանը. չմոռանաս դնել չակերտները:

Գ. Սունդուկյանի «Քանդած օջախ», Վ. Շեքսպիրի «Վերոնայի երկու ազնվականներ» և Ա. Աֆինոգենովի «Մաշենկա» պիեսները:

Սեղանի չափում, մակերես, երկարություն,լայնություն

 

Թզաչափի երկարությունը –18սմ

Սեղանի երկարությունը թզաչափ -7×17=119սմ

Սեղանի երկարությունը սմ –120սմ

Սեղանի լայնությունը թզաչափ -4×18=72սմ

Սեղանի լայնությունը սմ –73սմ

Սեղանի մակերեսը թզաչափով–74×119=8568սմ²

Սեղանի մակերեսը սմ-ով – 120×73=8760սմ²

Выполните задание

 

Объяснить фразеологизмы,   перевести, ( желательно, нарисовать), с некоторыми составить предложения

Повесить уши- ականջները  կախել  -стыдиться

встать на ноги    – ոտքի         կանգնել-восстать,начать  самостоятельно  жить

встать с левой ноги-  ձախ ոտքով վեր   կենալ  -упрямиться

путаться под ногами- ոտքերի   տակ  ընկնել-мешать

острый на язык –կծու  խոսք-оскорбительный выражение

потерять голову-գլուխը   կորցնել-смешиваться

Она  от  восторга  потеряла  голову.

Он  всегда   путалься  под  ногами.

տարեթիվ-դար

Թիվ առաջին դարի առաջին  կես-50

IV դարի ամենափոքր տարեթիվը-301

IV դարի ամենամեծ տարեթիվը-399

Թիվ X րդ դարից-950

X րդ դարի երկրորդ կեսից տարեթիվ-960

X րդ դարից գրիր տարեթիվ, որը վերջանում է 5 թվանշանով:-945

VII դարի ամենափոքր տարեթիվը-601

 

 

МАМА ВСЁ ПОНИМАЕТ

 

Совсем, казалось, весна пришла, и вдруг небо нахмурилось и сверху посыпался снег. Миша и Маша пошли к бабушке на кухню и долго стояли возле плиты и молчали.
— Ну, — сказала бабушка, — говорите сразу, что надо.
Сразу говорить дети почему-то не умели.

— На улицу ты нас не пустишь, — сказала Маша.
— Не пущу, — подтвердила бабушка.
— Мы и не просимся, — сказал Миша.
— На улице грязно, — сказала Маша.
— Мокро, — добавил Миша. — Холодно.
— Скучно, — сказала Маша. — На улице никого нет.
— Какие умные дети! — воскликнула бабушка. — Ничего им объяснять не надо. Всё видят, всё знают сами.
— Милая бабуся, — сказала тогда Маша, — позволь, пожалуйста, мы позовём к себе Нюшу и Федю.
— Гм! — сказала бабушка.
— Пожалуйста, — сказал Миша жалобно.
— Мы ничего не испачкаем и не разобьём, — сказала Маша. — Будем сидеть тихо.
— А во что вы будете играть? — спросила хитрая бабушка. — В футбол?
— Миша будет нам рассказывать про своё путешествие в Африку, — сказала Маша.
— Про чьё путешествие? — спросила изумлённая бабушка.
— Про своё, — сказала Маша. — Очень интересно.
Через полчаса Нюшка и её братишка Федя сидели в гостях у Миши и Маши. Нюшка, когда с неё сняли шарфы, платки, шубку и варежки, оказалась очень гладенькой, толстой девочкой, и они с Федей были похожи друг на друга, как два мячика.
Дети сидели в комнате на самом деле тихо. Бабушка долго, недоверчиво прислушивалась к тишине, а потом вытерла руки, отставила суп с конфорки и тоже пошла слушать про путешествие.
Миша, оказывается, в Африку уже приехал и теперь ходил в дремучем тропическом лесу и охотился на диких зверей. Нюшка и Федя слушали его молча, раскрыв рты, и всему верили.
Миша рассказывал здорово:
— Иду — никого нет. Сяду — лев! Сяду — тигр с тигрятами!
— Ой! — сказала Нюшка чуть слышно. — Я боюсь.
Миша посмотрел на неё презрительно.
— Иду дальше, — продолжал он. — Опять никого. Сел — обезьяна, как Нюшка, мохнатая. Макака! Не стал стрелять! Иду. Сяду — удав! Сяду — бегемот! Раз, и готово!
— Ты бы уж постоял, что ли, отдохнул, — сказала бабушка, явно жалея внука. — Легко ли эдак, вприсядку, по Африке.
— Ты, бабушка, в охоте не понимаешь—сурово объяснил Миша. — Если стоять, звери не подойдут близко, увидят.
— Теперь-то уж поняла, — сказала бабушка. — Конечно, охотничье дело тонкое. Спасибо, внук, за науку. Нюшку только не обижай и макакой не зови! Сидите, сидите, я вас скоро чаем поить буду с вареньем.
Бабушка удалилась на кухню, успокоенная и примирённая с Африкой. Увы! Тишина не продлилась до чая. Скоро из комнаты раздался страшный рёв и вой, и спустя минуту в кухню долетел отчаянный Нюшкин вопль. Это Миша, оказалось, нечаянно превратился в тигра, потом обратно в охотника, потом из охотника во льва. Лев прыгнул на Нюшку и защёлкал зубами…
Всё остальное бабушке не надо было рассказывать. Льву попало веником, Нюшке выдали конфету вне очереди. Чайник закипеть не успел.
Миша решил возвращаться из Африки. Скоро оттуда не доедешь. Хорошо, что у него под рукой была волшебная мамина кровать с блестящими никелированными шарами у изголовья. На этой кровати можно, как на самолёте, лететь куда угодно. Нужно только повернуть в разные стороны два блестящих шара, и кровать вылетит в окно мигом. Лучше всякого самолёта.
— Пожалуйста! — Миша пригласил слушателей на мамину кровать.
Не оставаться же им в африканских лесах без Миши. Трудно будет только удержаться вчетвером на пружинном матраце, как-никак вылетать с третьего этажа.
— Держитесь крепче! Лезьте! Нюшку мы подсадим.
Нюшка побледнела и сказала коротко:
— Не полечу!
Миша сказал:
— Ерунда. Лети!
Нюшка схватилась за диван и за ковёр на полу обеими руками. Голос у неё стал переходить на визг, словно на улице с ходу притормаживали машину.
— Не полечу. Не трогай. Ай!
Миша сказал громко:
— Федька! Помоги мне её отодрать от дивана.
Маша сказала:
— Чудачка! Это охотничьи рассказы. Никто никуда не полетит.
Нюшка завизжала удивительно, ни на что не похоже.
Бабушка в коридоре выронила чайник из рук; хорошо, что не обварилась. Нюшку успокаивали полчаса.
Вечером бабушка сказала маме категорически:
— Наташа! Мишку надо за враньё выпороть. Язык у него подвешен не как у людей. С таким языком долго ли до беды. Нюшку он сегодня напугал до полусмерти.
Дети за диваном слушали со страхом.
Маша прошептала:
— Очень уж Нюшка кричала пронзительно.
— Бабушке, конечно, вся вера, — пробурчал Миша, прислушиваясь. — Ишь ты, расписывает.
Бабушка тем временем досказывала происшествие до конца.
— А ведь это, пожалуй, и не враньё, — задумчиво сказала мама.
— А что? — спросила бабушка.
— Фантазия, — ответила мама тихо. — Выдумка. А ну, подите сюда, охотники!
Дети вылезли из-за дивана и стали «руки по швам».
— Как там погода в Африке? — спросила мама.
— Тёплая, — сказал Миша и подмигнул Маше: мама всё поняла.

Выполнитезадание

1. К словам ,выделенным красным цветом, подобрать антонимы.

Антонимы-հականիշ

Нахмурилось-1.веселый  бодрый 2.светлый, ясный

Грязно-чисто

Скучно-приятный,  милый                                                                                                                                                    р

Умные-глупый,  дурной

Тихо-шумный

Близко-далеко

Синоними-հոմանիշ

Разобьём-разорять,  разрушать, опустошать

Изумлённая-невероятный, неправдоподобный

Дремучем-ворсистый,  мохнатый,  густой   лес

Здорово-восхитительно,  чудесно,  изумително,  прекрасно

Защёлкал- задвижка, запор, затвор

Мигом-сию   секунду,  сию  минуту,   мгновение

 

 

 

 

 

2. К словам ,выделенным синим цветом, подобрать синонимы
3. Объясните выражение – стали«руки по швам»

Смирно стоять

4. Переведите

Дети сидели в комнате на самом деле тихо. Бабушка долго, недоверчиво прислушивалась к тишине, а потом вытерла руки, отставила суп с конфорки и тоже пошла слушать про путешествие.Миша, оказывается, в Африку уже приехал и теперь ходил в дремучем тропическом лесу и охотился на диких зверей.Нюшка и Федя слушали его молча, раскрыв рты, и всему верили.

Երեխաները   իսկապես  նստած  էին  սենյակում  հանգիստ:Տատիկըը  երկար,  անվստահ  ականջ

էր   դնում  լռությանը,  իսկ  հետո  սրբեց  ձեռքերը,  թողեց  ապուրը  և  նույնպես  գնաց  լսելու  ճա-

նապարհորդության  մասին:Միշան  պարզվում  է, որ  արդեն  ժամանել  է  Աֆրիկա  և  այժմ, գնում

է թավախիտ անտառում որսալու  վայրի  գազանների:Նյուշկան  և   Ֆեդիան  լսում  էին նրան լուռ,

բերանները  բաց  և  ամենին  հավատում  էին:

Մեր հայրենիքի անցյալն ու ներկան

Опубликовано Ноябрь 21, 2014 автором Իվետա Ջանազյան

Երբևէ եղե՞լ ես Մատենադարանում կամ Հայաստանի պատմության թանգարանում: Եթե այո, ապա այնտեղ դու տեսել ես հին ձեռագրեր, նկարներ, իրեր: Այդ ամենը մեզ պատմում է մեզանից շատ առաջ ֊ապրած մարդկանց, անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների, ֊տեղծված արժեքների մասին: Այդ ամենը մեր պատմությունն է: Պատմությունն անվանում են ժողովրդի հիշողություն: Այդ հիշողության շնորհիվ մենք այսօր գիտենք, թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները, ինչով ենք մենք նրանց նման կամ ինչով ենք տարբերվում: Գիտենք նաև, թե ինչ են ստեղծել, արարել կամ, ցավոք, կորուստներ ունեցել մեր նախնիները, ինչպես են պաշտպանել մեր հայրենիքը: Այդ ամենի մասին մեզ պատմում են մեր պատմիչների թողած ձեռագրերը, հին Նկարները, տարբեր զրույցները, առասպելները, ավանդությունները, պահպանված իրերը՝ զարդերը, զենքերը, դրամները, տարբեր շինությունները:

Պատմությունն օգնում է, որպեսզի սխալներ թույլ չտանք այսօր և ճիշտ կառուցենք մեր ապագան: Դրա համար բոլորս պետք է լավ իմանանք մեր պատմությունը և սրբորեն պահպանենք մեզ ժառանգություն հասած արժեքները: Հայ ժողովրդի համար պատմական մեծ արժեք ունի Պատմահայր Մովսես Խորենացու Հայոց պատմություն գիրքը: Այն ներկայացնում է մեր ազգի պատմությունը՝ անհիշելի ժամանակներից մինչև իր ապրած ժամանակը՝ 5-րդ դարը: Իսկ ի՞նչ է դարը: Երբ մենք խոսում Ենք որևէ իրադարձության մասին, որը տեղի Է ունեցել ոչ շատ հեռավոր անցյալում, ապա նշում ենք այդ իրադարձության տարեթիվը, օրինակ, մենք ասում ենք. Հայ մեծ գրող Հովհաննես Թումւսնյւսնը ծնվել Է 1869 թվա-կանին կամ Մարդն առաջին անգամ տիեզերք թռավ 1961 թվականք ապրիլի 12-ին: Հազարամյակը հազար տարին է կամ տասը դարը: Ինչպես աշխարհի շատ երկրներում, այնպես էլ մեր երկրում ընդունված է տարիների հաշվումը սկսել Հիսուս Քրիստոսի ծննդից։  Ըստ այդ հաշվարկի՝ այն բոլոր իրադարձությունները, որոնք կատարվել են նախքան Քրիստոսի ծնունդը, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից առաջ տեղի ունեցած: Իսկ այն ամենը, ինչ եղել է դրանից հետո, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած: Երբեմն գրքերում դու կարող ես հանդիպել մեր թվարկությունից առաջ (մ.թ.ա կամ մեր թվարկություն (մ.թ.) ձևերը ): Օրինակ՝ հայոց արքա Տիգրան Մեծը գահ Է բարձրացել Քրիստոսի ծննդից առաջ 95 թվականին, ինչը կրճատ նշվում Է Ք.ա. 95թ.: Իսկ Քրիստոսի ծննդից hետո տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին խոսելիս հատուկ նշում չի կատարվում, այլ պարզապես գրվում Է տարեթիվը: Օրինակ՝ 405 թվականին Մեսրոպ Մաշտոցը ստեղծեց հայոց այբուբենը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է պատմությունը, և ինչո՞ւ է անհրաժեշտ այն լավ իմանալ:

Պատմությունը   մեզանից շատ առաջ ֊ապրած մարդկանց, անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների, ֊տեղծված արժեքների մասին է:

2. Ւ՞նչ է դարը:

Մեզանից հարյուրավոր կամ հազարավոր տարինր առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների համար մենք ավելի հաճախ օգտագործում ենք դար և հազարամյակ բառերը: Մեկ դարը հարյուր տարին Է:Մեր  թվարկությւան  առաջին   դարն  սկսվում  է  մեկ   թվականից      և  վերջանում  է  հարյուր   թվականով:101թ.  2դարի  սկիզբն  է: Այսինքն  մենք  հազարամյակները   և  դարերը   հաշվում  ենք   Քրիստոսի   ծնունդից    հետո:

3. Ինչպե՞ս է ընդունված կատարել տարիների հաշվումը:

 

Տարիների  հաշվարկը  բաժանում ենք   երկու  մեծ  ժամանակահատվածի  Քրիստոսի   ծննդից    առաջ  և   Քրիստոսի  ծննդից  հետո:Երբ  ասում  ենք  Քրիստոսի   ծննդից  առաջ  95թ  գահ  բարցացրավ  Տիգրան  Մեծը   կամ  մեզանից  շուրջ   3000տարի  արաջ   կազմավորվեց   մի  հզոր  պետություն  Այրարատյան  թագավորությունը:Ք. ա.  782թ  հիմնադրվեց  Էրեբունի  բերթաքաղաքը   այսօրվա   մայրաքաղաք  երևանը:4դարի  սկզբին  301թվականին   Տրդատ 3-որդ  թագավորի   որոք   հայաստանը  ընդունեց   քրիստոնեութունը:                                                              9-10երորդ  դարեում  ձևավորվեց  հայ   շողովրդի   բանահյուսության  գոհարը <Սասունցին  Դավիթ>    եպոսը  որի  հիմքում   ընկած  է   արաբական  տիրապետության  դեմ  հայ  շողովրդի  մղած  պայքարը:

 

 

Ծղրիդ

Կառուցվածք

Գլուխը ձվաձև է, բերանը՝ կրծող տիպի, բեղիկները՝ թելանման՝ բաղկացած մինչև 200 հատվածից (երբեմն՝ մարմնից կրկնակի երկար)։ Առջևի սրունքների վրա ունեն լսողության օրգան, արուների վերնաթևերին կա ձայնային ապարատ։ Հետին ոտքերը խիստ զարգացած են, ցատկող։ Առաջնակուրծքը ոտքերի արանքում է, ունի տարբեր մեծության 2 ելուստ։ Առաջնամեջքը հարթ է, երբեմն՝ կնճռոտ, ծածկում է փորի առաջին հատվածը։ Էգերի փորը վերջանում է թրաձև, նետաձև կամ ուղիղ ձվադիրով (որի վրա կան բազմաթիվ ատամիկներ) և կազմված է 3 զույգ փեղկերից։ Ձվադրում են հողում, բույսերի վրա, առանց ձվապարկի՝ մեկական, երբեմն՝ մի քանի հատ միևնույն փոսիկում։ Զարգացման փուլը տևում է 1 տարի (ձու, թրթուր, հասուն)։ Ձմեռում են ձվի փուլում։ Թրթուրները ձվերից դուրս են գալիս գարնանը, ապա զարգանում 1-2 ամսում՝ 5-6 անգամ մաշկափոխվելով։ Սեռահասունացման ընթացքում բնորոշ ճռռոցներ են արձակում։

Տարածվածությունը Հայաստանում

Ապրում են անտառի եզրերին, քարերի տակ, քարանձավներում և այլն։ Մեծ մասամբ բուսակեր են, որոշ տեսակներ սնվում են և՝ բուսերով, և՝ կենդանիներ կերերով, կան նաև գիշատիչներ։ ՀՀ-ում 25 տեսակ ծղրիդներ (օրինակ՝ Շելկովնիկովի, կանաչ, կովկասյան և այլն) լուրջ վնաս են հասցնում բանջարանոցային, հացահատիկային և տեխնիկական բույսերին։ Լայնացած բրադիպորուսը, թամբանման և տափաստանային սագաները գրանցված են ՀՀ Կարմիր գրքում։

Մթնլորոտ

Մթնոլորտը Երկրագունդը շրջապատող օդի շերտն է՝ մի հսկայական գազային օվկիանոս, որի հատակը Երկրի մակերևույթն է: